Đây là ý kiến của Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) Đặng Huy Đông trong cuộc tọa đàm trực tuyến “Giảm gánh nặng chi phí, thúc đẩy doanh nghiệp tư nhân phát triển” được tổ chức ngày 23/8, tại Hà Nội.

Hiện nay, dù đã có những thay đổi tư duy từ thông điệp Chính phủ kiến tạo nhưng trên thực tế, theo phản ánh của nhiều DN thì chi phí chính thức và không chính thức là 2 vấn đề lớn, tồn tại từ rất lâu và hiện vẫn là gánh nặng của DN. 

Chia sẻ về vấn đề này, ông Ngô Văn Điểm, Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân tư nhân Việt Nam cho biết, chi phí đầu vào cao không những ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh quốc gia mà nó ảnh hưởng đến khả năng cũng như năng lực kinh doanh của DN bởi chi phí cao thì lợi nhuận thấp, DN khó có khả năng mở rộng sản xuất kinh doanh được. Đồng thời, chi phí cao sẽ ảnh hưởng đến chi phí sinh hoạt của người dân, do đó đời sống khó được cải thiện.

Về vấn đề này, Thứ trưởng Đặng Huy Đông cho rằng, cả 2 loại chi phí này nếu không được kiểm soát thì sẽ gây tổn hại cho cả người dân và DN. Còn ông Phan Đức Hiếu, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cũng nhấn mạnh, về chi phí phi chính thức, chúng ta không có một con số chính xác là bao nhiêu và chúng ta cố gắng lượng hóa nó. Nhưng có những thông tin, con số rất có ý nghĩa. Ví dụ, năm 2016 theo điều tra của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, với câu hỏi “anh có phải trả chi phí phi chính thức hay không” thì hơn 60% DN được hỏi  trả lời là có. Theo ông Hiếu, tỷ lệ này là rất lớn.

Về chi phí chính thức, ông Hiếu lưu ý, đôi khi xã hội nhìn con số rất trực quan, ví dụ như thuế, lệ phí nhưng cả 2 chi phí đó chỉ là một phần của chi phí chính thức. Một chi phí chính thức rất khó hình dung đó là chi phí về thời gian và chi phí về cơ hội và con số này, theo ông Hiếu, nó lớn hơn rất nhiều so với con số chính thức đo đếm được. 

Chuyên gia này nêu ví dụ: nếu thực hiện thủ tục hành chính mất 10 ngày và mỗi DN mất 1 người đi thực hiện thủ tục đó thì nhân ra tiền khoảng 200.000/ người/ ngày, vậy chi phí cho khoảng 500.000 DN cho 1 thủ tục hành chính lên đến hàng trăm tỉ. Như vậy chi phí chính thức mà ít khi chúng ta lượng hóa được lại là một con số rất lớn.

Bên cạnh đó, ngoài chi phí về thời gian thì “khi thực hiện một thủ tục hành chính, DN không biết được nó có thành công hay không, như như vậy là đã có thể mất đi cơ hội kinh doanh của một DN, mất đi cơ hội của một số lượng lao động nhất định”, ông Hiếu nói.

Theo Thứ trưởng Đặng Huy Đông, “chi phí không chính thức” từng được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng gọi là “tham nhũng vặt” nhưng “hậu quả của nó thì cũng không kém tham nhũng lớn, thậm chí kinh khủng hơn, ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước”. 

Để giải quyết “tham nhũng vặt”, Thứ trưởng Đông cho rằng, phải giảm thiểu sự giao tiếp trực tiếp giữa con người với con người trong các hoạt động hành chính thực hiện tuân thủ pháp luật của DN. Cụ thể, Chính phủ có chính sách rất mạnh mẽ nhưng cần đẩy mạnh hơn nữa trong thời gian tới việc xây dựng Chính phủ điện tử, cung cấp dịch vụ công thông qua trực tuyến, hồ sơ càng được xử lý thông qua mạng bao nhiêu thì càng giảm thiểu tham nhũng và chi phí phi chính thức bấy nhiêu. Còn đối với chi phí chính thức, có rất nhiều dư địa mà các cơ quan quản lý nhà nước có thể làm giảm được.

“Cả chi phí chính thức và phi chính thức, theo quan điểm của tôi phải làm rất mạnh mẽ, quyết liệt, phải có đối thoại giữa các cơ quan nhà nước với nhau, không lảng tránh, vì lợi ích chung và chúng ta công khai hóa. Chúng ta nêu vấn đề ra  rồi,nhưng nếu không dành đủ thời gian để bàn bạc, tìm ra giải pháp thì mọi thứ chúng ta cứ nêu ra để đấy sẽ không giải quyết được”, ông Đông nói.